Sterilisatie bij het konijn

Een sterilisatie van het vrouwtjeskonijn (eigenlijk een castratie) houdt in dat zowel de eierstokken als de baarmoeder worden verwijderd. Dit is een veilige en verstandige ingreep om zowel gezondheidsproblemen als ongewenste nestjes te voorkomen.

Waarom steriliseren?

Vanaf een leeftijd van 3-5 maanden is een konijn vruchtbaar. Zonder sterilisatie kunnen problemen ontstaan, zoals:

• Baarmoederontstekingen

• Hormonale gedragsproblemen (dominantie, agressie)

• Baarmoedertumoren (tot wel 60% van de vrouwtjes boven de 2 jaar)

Een tijdige sterilisatie voorkomt deze risico’s en zorgt voor een stabieler, gezonder dier.

Beste moment voor sterilisatie

De ingreep kan vanaf 6 maanden leeftijd, maar idealiter rond de 11-12 maanden. Dan is de operatie technisch eenvoudiger en veiliger, doordat er meer vet rondom de eierstokken zit.

Hoe verloopt de operatie?

• Het konijn wordt onder narcose gebracht via injectie en gasverdoving.

• Zowel eierstokken als baarmoeder worden verwijderd via een kleine snede in de buik.

• De wond wordt zorgvuldig in lagen gehecht en vaak onderhuids gelijmd.

• Na afloop krijgt het konijn pijnstilling, darmstimulerende medicatie en indien nodig een speciaal beschermshirt (Medical Pet Shirt).

Herstel

De meeste konijnen zijn dezelfde dag alweer actief. Ze verblijven na de ingreep in een verwarmde opname en krijgen bij thuiskomst alle nodige nazorginstructies mee.

Castratie bij konijn

Ongecastreerde rammen kunnen, zodra ze geslachtsrijp worden, agressief gedrag vertonen tegenover soortgenoten of hun eigenaar. Ze gaan vaak sproeien om hun territorium af te bakenen en kunnen met andere mannetjes vechten. Daarnaast is er natuurlijk het risico op ongewenste nestjes. Een konijn kan vanaf een leeftijd vanaf vijf maanden gecastreerd worden.

Na de castratie

Een konijn is na de ingreep nog 2 à 3 weken vruchtbaar. Om ongewenste jongen te voorkomen, is het belangrijk om hem in die periode nog apart te houden van vrouwtjes.

E. cuniculi bij het konijn

Encephalitozoon cuniculi – vaak afgekort als E. cuniculi – is een ernstige parasitaire infectie bij konijnen. Het is een veelvoorkomende, maar verraderlijke aandoening die bij veel konijnen vroeg of laat tot klachten leidt. Soms mild, soms ernstig of zelfs dodelijk.

E. cuniculi is een eencellige parasiet (protozo), die alleen kan overleven en zich vermenigvuldigen in een gastheer – het konijn. De parasiet verspreidt zich via sporen, die via urine worden uitgescheiden en andere konijnen kunnen besmetten. Besmetting gebeurt vaak ongemerkt en kan maanden of zelfs ‘slapend’ aanwezig zijn zonder zichtbare klachten. De parasiet kan ook via de baarmoeder van moeder op jong overgedragen worden. De ziekte wordt pas actief bij verminderde weerstand of stress (bijvoorbeeld na een operatie, verhuizing of andere ziekte).

Symptomen van E. cuniculi

E. cuniculi kan verschillende verschijnselen geven. De meest voorkomende verschijnselen zijn neurologisch (scheve kop, tollen of omrollen, oogtrillingen (nystagmus) en epileptische aanvallen of wiegende bewegingen van het hoofd). Daarnaast kunnen ze ook gaan slepen of wankel gaan lopen met de achterpoten. Konijnen die last hebben van e. cuniculi hebben soms ook blaas- en nierproblemen (urineverlies en urine brand, veel drinken en plassen). Oogproblemen en onverklaarbaar afvallen kunnen ook wijzen op een infectie met e. cuniculi.

Behandeling van E. cuniculi

De behandeling bestaat uit medicatie die de verdere verspreiding van de parasiet remt, namelijk fenbendazol. Sommige konijnen hebben levenslange behandeling nodig. Bij acute gevallen kunnen we ook injecties geven die de ontsteking remt. Wij raden aan de hokgenoot preventief ook twee weken te behandelen.

Niet elk konijn dat ziek is door e. cuniculi geneest volledig. Belangrijke overwegingen zijn of het konijn nog zelfstandig eet en drinkt. Is er verbetering zichtbaar en is het nog een waardig bestaan?

Als er geen uitzicht op herstel is en het dier lijdt, is het helaas beter om euthanasie te overwegen.

Het gebit van het konijn

Het gebit van een konijn is bijzonder. Het bestaat uit vier snijtanden, twee kleine stifttanden en twintig kiezen. Wat veel mensen niet weten, is dat de tanden en kiezen van een konijn hun hele leven doorgroeien. De snijtanden groeien zelfs zo’n twee millimeter per week. Door te knagen en te malen op vezelrijk voedsel, zoals hooi, slijten de tanden normaal gesproken precies in het juiste tempo af. Zo blijft er een gezond evenwicht tussen groei en slijtage.

Gebitsproblemen

Wanneer dat evenwicht verstoord raakt, ontstaan er gebitsproblemen – iets wat helaas regelmatig voorkomt bij tamme konijnen. De meest voorkomende oorzaak is verkeerde voeding. Een konijn heeft een heel eigen calciumstofwisseling: te weinig calcium in het voer zorgt ervoor dat het dier calcium uit zijn kaakbot haalt, wat botontkalking veroorzaakt. Maar ook een te hoog calciumgehalte is niet goed, want dat kan leiden tot blaaszand of blaasstenen. Daarom zijn knaagstenen bijvoorbeeld sterk af te raden.

Een uitgebalanceerd dieet is dus van groot belang. Hooi van goede kwaliteit vormt de basis, aangevuld met groenvoer en een kleine hoeveelheid brokjes. Dit is niet alleen belangrijk voor het gebit, maar ook voor een gezonde spijsvertering.

Wanneer tanden of kiezen niet goed afslijten, kunnen ze scheef groeien of haken vormen die de wang of tong beschadigen. Soms groeien wortels zelfs de verkeerde kant op, wat pijnlijke ontstekingen of abcessen kan veroorzaken. Ook kan een konijn met gebitsproblemen moeite hebben met eten, speekselen of vermageren. Ooguitvloeiing of zwellingen aan de kop kunnen eveneens een teken zijn dat er iets mis is in de mond.

Als een konijn nog wel interesse toont in eten maar het niet goed kan kauwen, is dat vaak een eerste alarmsignaal. Een bezoek aan de dierenarts is dan belangrijk.

Behandeling van gebitsproblemen

De behandeling hangt af van de oorzaak. Soms worden de snijtanden voorzichtig afgeslepen om ze weer op de juiste lengte te brengen. In andere gevallen moeten haken op de kiezen worden verwijderd. Wanneer de snijtanden ernstig afwijkend staan of blijven doorgroeien, kan ervoor gekozen worden om ze helemaal te trekken. Dat klinkt ingrijpend, maar een konijn kan prima zonder snijtanden leven en gewoon eten – mits het voer in wat kleinere stukjes wordt aangeboden.

Wat absoluut afgeraden wordt, is het knippen van tanden. Dit is pijnlijk, kan de tand splijten en beschadigt vaak het groeigedeelte, waardoor het probleem alleen maar verergert.

Een gezond gebit begint bij de juiste voeding en regelmatige controle. Door goed op het eetgedrag van uw konijn te letten en tijdig hulp in te schakelen bij problemen, kunt u veel pijn en ongemak voorkomen – en blijft uw konijn vrolijk, actief en gezond.

Huisvesting konijn

Konijnen zijn van nature groepsdieren en leven niet graag alleen. Als u niet vaak thuis bent, is het beter voor het konijn om hem of haar samen te houden met een soortgenoot. Maar wat is de beste combinatie van konijnen? Twee mannetjes en/of twee vrouwtjes samen leidt vaak tot agressie tussen de konijnen. Daarom is een mannetje en een vrouwtje meestal de beste combinatie. Om ongewenste nestjes te voorkomen is het wel belangrijk om beide, of in ieder geval het mannetje te castreren.

Huisvesting van konijnen kan zowel binnen als buiten, als het buitenhok bescherming biedt tegen regen, zon en wind. Daarnaast hebben deze knagers veel beweging nodig. Weinig beweging kan namelijk overgewicht, darmproblemen en voetzool problemen veroorzaken. Heeft u een wat kleiner hok? Dan kunt u het dier voldoende ruimte geven door ervoor te zorgen dat ze het hok uit kunnen, door middel van een ren, of kunnen loslopen in de kamer. Op de website van het LICG kunt u meer informatie vinden over de aanbevolen maten voor huisvesting.

Zindelijk

Wist u dat konijnen zindelijk gemaakt kunnen worden? Meestal kiezen konijnen zelf een hoekje in hun hok uit waar zij hun behoefte doen. Door op die plek een bak te plaatsen en de konijnen te belonen met iets lekkers, leren ze snel dat daar de WC is.

Huisvesting cavia

Plakpoep bij het konijn

Plakpoep komt vaak voor bij konijnen. Hierbij blijft zachte ontlasting aan de vacht rond de anus en staart kleven, terwijl er nog wel normale keutels worden geproduceerd. Deze plak bestaat meestal uit blindedarmkeutels (caecotrofen) – voedzame keutels die een gezond konijn normaal direct opeet. Wanneer dat niet lukt, blijven ze plakken en kunnen ze een hard, vies plakkaat vormen dat de huid irriteert of zelfs beschadigt.

De belangrijkste oorzaak is verkeerde voeding: te weinig hooi en te veel brokjes of suikerrijke snacks verstoren de spijsvertering, waardoor de blindedarmkeutels van structuur veranderen. Ook overgewicht, gebitsproblemen of pijn (bijvoorbeeld door artrose) kunnen ervoor zorgen dat een konijn zichzelf niet goed meer kan schoonhouden.

De behandeling richt zich op het wegnemen van de oorzaak. Meestal betekent dit een aanpassing van het dieet: veel hooi, minder brok en geen suikerhoudend voer. Als het konijn te zwaar is, helpt gecontroleerd afvallen. Bij gebits- of gezondheidsproblemen is verdere behandeling door de dierenarts nodig.

Met de juiste verzorging en voeding is de prognose goed. Controleer wel regelmatig de achterkant van je konijn: plakpoep trekt vliegen aan, die eitjes kunnen leggen en zo myiasis veroorzaken – een ernstige, soms dodelijke aandoening.

Een gezond dieet en tijdige controle zijn dus de sleutel tot een schoon, fit en gelukkig konijn.

Diarree bij de cavia

Diarree bij een cavia is een serieus probleem en vraagt altijd om snelle aandacht. Normale caviakeutels zijn stevig en langgerekt. Wanneer de ontlasting zacht of waterig wordt, spreken we van diarree. Dit kan verschillende oorzaken hebben, variërend van verkeerde voeding tot infecties of het gebruik van verkeerde antibiotica.

Een veelvoorkomende boosdoener is dysbacteriose, een verstoring van de darmflora die kan ontstaan na het toedienen van bepaalde antibiotica. Penicillines en enkele andere middelen zijn voor cavia’s levensgevaarlijk en mogen nooit worden gebruikt. Daarnaast kunnen ook plotselinge voerveranderingen, bedorven voer, overgroei van gisten of parasieten, zoals coccidiose, diarree veroorzaken.

Het is belangrijk om altijd verse ontlasting te laten onderzoeken en nooit zelf antibiotica toe te dienen. Een cavia met diarree verliest snel vocht en kan in korte tijd ernstig ziek worden.

Met de juiste diagnose, voeding en verzorging herstelt een cavia meestal goed – maar voorkomen is beter dan genezen. Geef altijd voldoende vezelrijk hooi, beperk brokjes en voer veranderingen in het dieet geleidelijk door.

Pododermatitis (kapotte hakken) bij konijnen

Pododermatitis, ook wel kapotte hakken, is een pijnlijke aandoening waarbij de huid onder de achterpoten van het knaagdier beschadigd raakt. Anders dan honden en katten hebben konijnen geen voetzooltjes – hun poten worden beschermd door een laagje vacht. Wanneer deze vacht dunner wordt of uitvalt, komt de tere huid bloot te liggen en kan er snel irritatie of zelfs een wond ontstaan.

De hakken zijn het meest gevoelig voor deze aandoening. In het begin is er vaak alleen wat roodheid te zien, maar zonder behandeling kunnen er diepe, pijnlijke wonden ontstaan. Konijnen laten klachten vaak pas laat zien, dus het is belangrijk om regelmatig de hakken te controleren.

Mogelijke verschijnselen

• Minder actief zijn of stil in een hoekje zitten
• Op de tenen lopen
• Minder eten en poepen
• Rode of gezwollen hakken

Behandeling

De eerste stap is het verbeteren van de leefomstandigheden: een zachte, schone ondergrond, voldoende beweging en – indien nodig – gewichtsverlies. Ernstige wonden vragen om extra zorg met pijnstilling, zalf, verband of antibiotica.

Prognose en preventie

Bij milde vormen is de prognose goed, al duurt het herstel vaak lang. Ernstige gevallen kunnen blijvende schade geven. Om pododermatitis te voorkomen is het belangrijk dat het konijn op gezond gewicht blijft, voldoende beweegt en altijd op een zachte, droge ondergrond zit.

Vaccinatie

Bij konijnen komen twee ernstige, besmettelijke virusziekten voor waartegen vaccinatie mogelijk is: myxomatose en RHD (Rabbit Hemorrhagic Disease). Deze ziekten zijn vrijwel altijd dodelijk, dus het is belangrijk uw konijnen te beschermen door middel van vaccinatie! Wilt u meer lezen over deze aandoeningen, dan kunt u hier meer te weten komen.

Het voorkomen van een besmetting is uiteraard ook van groot belang. Zorg dat uw konijnen geen vlooien krijgen. Houd wilde konijnen weg bij uw eigen konijnen en neem maatregelen tegen muggen en vliegen, zoals horrengaas. Maak het hok goed schoon.

Zijn uw konijnen nog niet gevaccineerd? Laat dat dan binnenkort doen, omdat de besmettingskans in het voorjaar en zomer het grootst is.  Konijntjes kunnen vanaf 5 weken oud ingeënt worden.

Tijden een vaccinatie wordt uw konijn van voor tot achter nagekeken. Als we afwijkingen vinden, wordt daar een vervolgplan voor besproken met u. Wordt uw konijn gezond verklaard, dan geven we de vaccinatie en is uw dier weer een jaar beschermd.

Ziekte bij konijnen: wanneer naar de dierenarts?

Een gezond konijn is actief, alert en eet graag. Tekenen dat uw konijn zich niet goed voelt, zijn:

• Niet willen eten en/of drinken
• Weinig/geen of kleine keutels
• Vieze ogen en/of vieze neus
• Kwijlen, natte bek of kin
• Jeuk, ontstoken huid, korsten of schilfers
• Ontstoken huid bij de anus door ontlasting of urine
• Diarree
• Sloom, stil in een hoekje zitten
• Een scheve kopstand of een gedraaide nek
• Een verlamde of slappe achterhand
• Knarsetanden, erg onrustig zijn of juist langgerekt liggen van ongemak

Indien u een of meerdere van deze dingen bij uw konijn opmerkt, neem dan direct contact met ons op! Zeker punt 1 is erg belangrijk. Een konijn dat niet eet moet dezelfde dag nog door ons gezien worden.

Niet eten is spoed!

Voeding

Het is erg belangrijk dat een konijn de juist voeding krijgt. Ze hebben behoefte aan heel veel vezels en deze zitten voornamelijk in ruwvoer, zoals hooi. Hieronder hebben we een tabel gemaakt met de beste samenstelling van het dieet van een konijn.

Daarnaast is knagen goed voor konijnen, zodat ze hun tanden goed bij kunnen houden. Denk hierbij aan wilgentakken bijvoorbeeld. Vermijd knaagstenen, omdat deze veel calcium/kalk bevatten en tot blaasstenen kunnen leiden.

Konijnen moeten daarnaast onbeperkt vers water tot hun beschikking hebben. Daarvoor is een stevige water bak beter dan een drink/druppelfles.

Slechte voeding kan veel problemen tot gevolg hebben, zoals obesitas, blaasproblemen, maagdarmproblemen en gebitsproblemen.

Myiasis (madenziekte)

Wees vooral in de lente en zomermaanden alert op de aanwezigheid van groene vlees vliegen in de buurt van uw konijn. Deze vliegen kunnen eieren leggen rond de anus. Dit zien we vaker bij konijnen met diarree of wanneer het konijn zichzelf niet goed schoon kan houden bij overgewicht. Bij het uitkomen van de vliegeneieren, kruipen de maden onder huid en richten hier heel veel schade aan. Om dit te voorkomen dient u iedere dag het konijn onder de staart te controleren of er geen ontlasting aan de vacht gekleefd zit. Controleer het hok dagelijks en maak het hok regelmatig schoon.

Preventief kunt u gebruik maken van anti-myasis spray, die u direct rondom de billen van konijn aanbrengt.